Stressgerelateerde klachten

Kortdurende stressresponsen zijn essentieel voor onze overleving. Wanneer een situatie als mogelijk bedreigend wordt ervaren, wordt ons lichaam fysiologisch klaargezet om te vechten of te vluchten (fight/flight response). Grote hoeveelheden stresshormonen zorgen dan voor allerlei lichamelijke reacties die maken dat onze kans op overleving optimaal zal zijn [bv.  verhoogde hartslag, we gaan meer ademen zodat er meer bloed en zuurstof beschikbaar is voor de grote spieren om te kunnen vechten/vluchten, onze zintuigen worden scherper (bv. pupillen verwijden) en onze pijngevoeligheid daalt]. Als het gevaar is geweken, treedt het parasympathisch zenuwstelsel in werking, hetgeen herstel en ontspanning activeert. Langdurige stress zonder tussentijds herstel (chronische stress) ontregelt echter het brein en de rest van het lichaam. Wanneer deze ontregeling van de stressfysiologie niet adequaat behandeld wordt, zullen de gevolgen ernstiger van aard zijn.

De termen ‘overspannenheid’ en ‘burn-out’ zijn niet opgenomen in de huidige DSM-criteria. Desondanks worden deze termen zeer vaak gebruikt door artsen en patiënten en weerspiegelen ze een feitelijkheid. De term burn-out wordt vaak gebruikt om te verwijzen naar werkgerelateerde overspannenheid.

Bij ‘overspannenheid’ zien we dat het ‘sympathisch zenuwstelsel’ – dat instaat voor onze ‘fight-flight’ reactie – chronisch overactief is, terwijl het ‘parasympathisch zenuwstelsel’ – activeert herstel en ontspanning – onderactief is. Wanneer de overspannenheid niet adequaat aangepakt wordt, slaat deze hypervigilante toestand om in een toestand van hypovigilantie. We spreken dan van ‘burn-out’, een uitputtingstoestand waarbij de stressfysiologie nog verder ontregeld is. ‘Hyperventilatieklachten’ kunnen zowel bij overspannenheid als bij burn-out voorkomen. Aangezien er vaak ten onrechte enkel aan ademhalingsklachten gedacht wordt bij hyperventilatie en deze diagnose ook vaak over het hoofd gezien wordt, besteden we extra aandacht aan deze problematiek. ‘Spanningshoofdpijn’ tenslotte is ook in sterke mate gerelateerd aan stress.

Risicogroepen voor overspannenheid en burn-out zijn:

• Hardwerkende, idealistische, plichtsbewuste, loyale werknemers, managers en ondernemers
• Mensen die perfectionistisch zijn, met een groot verantwoordelijkheidsgevoel, die niet snel nee zeggen
• Moeders of vaders die een veeleisende job en de zorg voor de kinderen combineren
• Mantelzorgers
• Sociale beroepen (gezondheidszorg, onderwijs, media, …)