Spanningshoofdpijn is hoofdpijn die wordt toegeschreven aan overmatige spanning in gelaats-, achterhoofd-, nek- en/of schouderspieren. Het is verreweg de meest voorkomende vorm van hoofdpijn, en de diagnose wordt gesteld door uitsluiting van andere oorzaken.
Spanningshoofdpijn zit vaak als een strakke band om het hoofd. Het is een drukkende, knellende pijn die voorkomt zonder misselijkheid of braken. Verminderde eetlust kan wel aanwezig zijn. Overgevoeligheid voor licht en geluid komt meestal niet voor. De intensiteit is licht tot matig. Doorgaans is de pijn tweezijdig gelokaliseerd. Het kan zowel acuut als chronisch optreden. De hoofdpijnklachten nemen niet toe bij traplopen of andere routinematige fysieke inspanningen.
De diagnose episodische spanningshoofdpijn vereist de aanwezigheid van minimaal tien hoofdpijnepisodes (<15/maand of <180/jaar) met een duur variërend van 30 minuten tot zeven dagen. We spreken van chronische spanningshoofdpijn wanneer de hoofdpijnepisodes meer dan 15 keer per maand voorkomen gedurende minstens zes maanden per jaar (IHS criteria).
Spanningshoofdpijn kan iemand in zijn dagelijks functioneren (aanzienlijk) beperken. Zo kan het hebben van hoofdpijn veel invloed hebben op het sociaal functioneren (werk, school) en is hoofdpijn een belangrijke reden voor ziekteverzuim.